Priredio: Sead Vegara
José Juan Bigas Luna rođen je 10. marta 1946. u Sariji, u provinciji Barselona. Ostvario je jedan od nesumnjivo najoriginalnijih izraza u španskom filmu. Također je jedan od najsuptilnijih autora provokativnih slika u čijem je djelu evropski gledatelj imao prilike da uživa tokom posljednjih tridesetak i više godina. U djetinjstvu je pohađao francusku gimanziju u kraljevskom manastiru Santa Isabel i Bratstvu hrišćanskih škola. Bio je dobar učenik, a darovitost za pripovijedanje pokazao je pričom „Prozor“, za koju je dobio školsku nagradu 1964. Kasnije je odlučio da studira ekonomiju, ali je ubrzo izgubio interes, te je radije odlazio na umjetničke izlete u London, gde je posjećivao izložbe i dolazio u dodir s ljudima iz dizajnerskih krugova.
Između 1969. i 1976, u prvom pokušaju da živi od umjetnosti, osniva studio “Gris“ za industrijski dizajn i enterijer u saradnji sa kolegom i prijateljem Carlosom Riratom. Osim toga, ulazi u svijet slikarstva i započinje umjetničku karijeru tokom koje će postaviti nekoliko izložbi. Jedna od njih, „Stolovi“ priređena je 1973. u galeriji “Vinson“ u Barseloni. Godine 1975. u istom prostoru prikazaće i sljedeću zbirku, „200 polaroid“, a iste godine izložiće djela u londonskij galeriji “Art Net“. Mnogi radovi iz tog slikarskog perioda uvršenti su u zbirku galerije “Dali“ u Figerasu ili krase privatne kolekcije. Nakon prodora u svijet umjetnosti, Luna će najprije učiti, a zatim i predavati u dvije škole za dizajn. Kao dizajner, dobitnik je više nagrada.
Ali, u to vrijeme, film dobiva sve veći značaj u njegovim umjetničkim traganjima i konačno počinje da snima prve kratkometražene i srednjometražne filmove (Los paisanos, Retrato de Consol Tura, Retrato de Carlos Riart). Fernando Amat, njegov prijatelj i vlasnik prostora u kome je Bigas Luna izlagao svoje slike, pomogao mu je da pređe put od dizajna i slikarstva do filma, i obezbijedio je sredstva za debi ovog mladog slikara, dizajnera, a sada i reditelja dugometražnih filmova. Amat je imao značajnu ulogu kao realizator u prvoj kinematografskoj fazi Bigasa Lune, koja je obilježena burnim iskustvima sa filmovima Tatuaje i Bilbao.
Prvi je dobio posebnu nagradu za kvalitet od Instituta za film i audio-vizaulne umjetnosti Minstarstva za kulturu. Riječ je o adaptaciji romana Manuela Vaskesa Montalbana o detektivu Pepeu Karvalju. Bigas Luna u ovaj film uvodi prve naznake mediteranske erotike koja će postati vjeran pratilac njegovog filma i u potonjim ostvarenjima dobiti još više prostora. Već u potpunosti posvećen filmu, Luna počinje da pravi potpuno nesputana kinematografska ostvarenja uz pomoć slikara Anđela Đuvea i dizajnerke Kunzol Tura. Nakon prvih dugometražnih filmova, on postaje neka vrsta društvene ikone koja nudi drugačije i rizičnije poimanje filma tog vremena. Za drugi cjelovečernji film (Bilbao) ponovo dobija posebnu nagradu za kvalitet Instituta za film i audio-vizualne umjetnosti, a nagrađen je i Caniche, koji također dobija priznanja na festivalima u Briselu, odnosno Lisabonu.
Zahvaljujći ovim radovima u kojima istražuje društvene i seksulane uzuse katalonske buržoaziije, Bigas Luna postaje kultni reditelj. Ubrzo počinje da radi i u Americi na filmu Renacer, ambicioznoj koprodukciji za ta vremena, koja je u izvjesnom smislu plod njegovg boravaka u Sjedinjenim Državama. Mada je planirao da provede tamo samo tri mjeseca, ostao je pune četiri godine. U Los Angelesu upoznaje tajne i tehnike američke industrije što će mu omogućiti da snimi dva izuzetno komercijalna filma Lola i Angustia. Za ovaj drugi dobio je najviše nagrada: za najbolji cjelovečernji film od katalonske vlade, za najbolji film na festivalu fantastičnog filma u Parizu, odličje francuske kritike, kao i nagradu “San Đordi“ za najbolji španski film.
Po povratku iz Sjedinjenih Država, Bigas Luna se seli u Taragonu gdje se između 1987. i 1988. ponovo bavi slikarstvom. Međutim, po nagovoru producenta Andrésa Vicentea Gómeza, vraća se snimanju. Ovoga puta posrijedi je bila ekranizacija romana „Las edades de Lulú“ Almudene Grandes. Tokom rada na filmu došao je u sukob sa glumicom Anhelom Molinom koja je zbog neslagnja sa njim napustila projekat. Nekoliko godina kasnije, 1992. Luna opet priređuje izložbe slika u muzeju Barhola u Hihonu pod nazivom Izložba Bigasa i Lune, odnosno u galeriji “Santo Fikara“ u Firenci pod nazivom Seks znakova.
Od tog trenutka počinje da sa bavi snimanjem onoga što sam naziva „iberijskom trilogijom“. Nju čine Šunka, šunka, film koji je lansirao i proslavio Javijera Bardema, Penélope Cruz i Jordija Mollá i za koji je dobio Zlatnog lava na festivalu u Veneciji, zatim Zlatna jaja, dobitnik nagrade žirija na festivalu u San Sebastijanu i film Mjesec i sisa, za koji mu je uručen Zlatni lav na festivalu u Veneciji. Pošto je ostvarenjem Lumière y compañía priredio svojevrstan omaž filmu i prikazao svoja slikarska ostvarenja u crkvi San Romano u Ferari 1996, u Italiji je postao veoma popularan zahvaljujući polemičnoj Bamboli, čiji uspjeh u ovoj zemlji u znatnoj mjeri duguje glavnoj glumici, čulnoj Valeriji Marini, zvijezdi italijanske televizije. Godine 1997. izlaže crteže u galerji “Metropolitana“ u Barseloni i istovremeno priprema snimanje filma Sobarica sa Titanika.
Iste godine kada James Cameron puni kino-sale u cijelom svijetu, Bigas Luna nudi drugačiju verziju priče o mitskom prekookeanskom brodu prema romanu Didijea Dekoana. Bila je to prva u nizu adaptacija književnih djela koju čine još i Volavérunt i Son de mar. Za Sobaricu je dobio nagradu za najbolji scenarij, film i režiju na festivalu u Kairu, nagradu Goja i odličje Udruženja filmskih pisaca za najbolju adaptaciju, kao i nagradu za film koju dodjeljuje katalonska vlada. Film, Volavérunt, snimljen prema romanu Antonija Larete, po drugi put je izmjestio Bigasa Lunu iz XX u XVIII vijek, što je prethodno bio slučaj sa Sobaricom sa Titanika. U vezi sa snimanjem historijskih filmova, Bigas Luna je rekao sljedeće:
„Film o određenoj epohi nije samo to. Riječ je o historiji Španije, našoj historiji koja je zanosna, koja mi se svakim danom sve više dopada. Mogućnost da tokom jedne ili dvije godine uronim u određeno doba veoma me privlači. Na primjer, prije snimanja filma Volavérunt, skoro godinu dana proveo sam u kući uz svjetlost svijeća, ušmrkujući burmut i slušajući Bokerinijevu muziku. Bilo je to čudesno iskustvo, a ne bih mogao da ga doživim da nisam snimao ovaj film. Otkriće Bokerinija je nešto nesvakidašnje, naročito dvije arije koje se čuju na filmu, a to su La Ritirata di Madrid i Fandango, dva izuzetna muzička komada. Kažu da se u to vrijeme govorilo da kada bi Bog htio da pusti muziku za prijatelje, puštao bi Hajdna, pijanistu, muzičara koji je tad bio u modi. Ali, sam u kući, Bog bi slušao Bokerinija.“
Bigas Luna će do svoje smrti 6. aprila 2013. snimiti još tri filma, dok će kao svojevrsni filmski testament Bigas x Bigas (2016) iza njegove smrti dovršiti Santiago Garrido Rua.
