Filmofil.ba sa ponosom predstavlja kritike mladih autora nastale u okviru ovogodišnjeg programa Talents Sarajevo na 22. Sarajevo Film Festivalu

Piše: Emre Çağlayan Prevod sa engleskog: Bojana Pušara

Dobro razvijena priča sa strukturiranim likovima, ključni događaj ili postavljanje prepreka u samoj radnji, nisu ono što čini suštinu nekih filmova. Najbolje je za njih reći da stvaraju izmišljeni svijet u kome nalazimo kontemplacije i refleksije nekih od najkompleksnijih ljudskih iskustava. U takav svijet gledaoci prosto pročinju da uranjaju. Évolution (2015), film režiserke Lucile Hadžihalilović, primjer je ezoteričnog režiranja, beskompromisnog u svojoj viziji. Predstavljen je put koji postavlja izazove sam sebi, sa uspomenama režiserke na vlastito djetinjstvo i sukob sa mnoštvom negativnih emocija, tjeskobom uslijed odrastanja, strahom od trudnoće i drhtavicom koju izaziva pomisao na smrt.

Radnja filma se odvija na udaljenom vulkanskom ostrvu na kom Nicolasa začikavaju drugi dječaci. U selu nema drugih stanovnika osim dječaka i njihovih majki, čija je primarna preokupacija bolničko liječenje svoje djece od neobjašnjive bolesti. Pustoš i golet koje se nalaze oko njih govore više od samih likova čija lakonska priroda djeluje uznemirujuće. U filmu su često prikazani talasi koji se obrušavaju na plažu od crnog vulkanskog kamena, uz još izražajnije scene podvodnih morskih stvorenja. Najznačajnije su i najkoloritnije scene sa crvenom morskom zvijezdom kao mogućim oličenjem nepoznanica vezanih za životni ciklus – rođenje, smrt i sve ono što se dogodi u međuvremenu.

Koncept postavljanja filmske ikonografije je dvosmislen u dimenzijama prostora i vremena, pa imamo uvid u napredak medicinske tehnologije sukobljen sa primitivnim, ali prepredenim običajima medicinskih sestara. Scena koja ostavlja gledaoce bez daha prikazuje masu zelenih algi u pokretu i traje dovoljno dugo da nas može podsjetiti na život u akvarijumu. Čestice vode se kreću u savršenoj harmoniji sa “eerie drone” muzikom. Iako je prvenstveno ideja bila da se postigne grainy efekat snimanja, celuloidno snimanje nije bilo izvodljivo, pa je efekat rekonstruisan u digitalnoj postprodukciji. To je estetska praksa postavljena kao paralela koja nas navodi na razmišljanje u eri filtera na Instagramu koji imitiraju osmomilimetarske palete boja.

Hadžihalilovićeva je imala svoj dugometražni debi sa filmom Innocence (2004), u kom je postignuta jednako zagrobna atmosfera kao i u ovom filmu. Tu smo vidjeli kako se društvo odnosi prema djevojčicama u sferama obrazovanja i postavljanja discipline. Može se reći da je ovim filmom postavljena uznemirujuća analogija o dječacima koji odrastaju, vlastitom tijelu koje se vremenom mijenja i uznemirenosti zbog puberteta. Metaforički posmatrano, Évolution se manje bavi temama polova i više razmatra kosmička, egzistencijska i ekološka pitanja. Istražuje šta smo mi kao ljudska bića, odakle smo došli, kuda idemo i, posebno, kako se čovjek kao izdajnik u tom pogledu odnosi prema maloj plavoj planeti na kojoj živi. U ovom svijetu morska školjka može biti poklon, uspomena ili simbol neobjašnjive tranzicije koju će ljudi tek da iskuse. Jasno je naznačen paradoks evolucije, jer je jedna od mogućnosti da ćemo se u budućnosti vratiti na same početke svog porijekla, na primitivnije forme postojanja pri čemu se ne zna da li ćemo nositi teret vlastiti svijesti o tome.

Fillmofil.ba proudly represents the works of young critics done in program Talents Sarajevo of 22nd Sarajevo Film Festival

Evolution: Esoteric strand of filmmaking

Written by: Emre Çağlayan Translation: Bojana Pušara

What is at stake in certain films is less a comprehensible story involving a motivated character, an event, or an obstacle. These films can best be described as creating an imaginary and unique world, and, immersing oneself in it, makes the prospects of contemplating and reflecting upon the most pressing concerns of the human experience possible. Lucile Hadžihalilović's Evolution/Évolution (2015) is an example to this esoteric strand of filmmaking – uncompromising in its vision, it is a challenging journey based on the director's memories of childhood and confronting a multitude of negative emotions: anxiety of growing up, fear of pregnancy, and trepidation of death.

The film takes place on a remote volcanic island, where Nicolas is coming of age and is teased by other boys in an otherwise uninhabited village, with the exception of his and the other boys’ mother(s), who seem to be primarily interested in curing their children from an inexplicable disease at a run-down hospital. The barren landscape, however, speaks more than these disturbingly laconic characters, as the film frequently portrays waves crashing on beaches composed of black volcanic pebbles, with an even more extensive portrayal of underwater sea creatures. Most significant and vivid of all is a red starfish, in itself a potent evocation of the mystery that surrounds the cycle of life – birth, death, and all in between.

Indeed, the film’s iconography is as ambiguous as its conception of time and space, where the advancement of medical technology contradicts the primitive and elusive rituals enacted by the nurses. Another mesmerizing scene depicts a flowing mass of green algae with minutes on end – an extended moment that renders the impression of living inside an aquarium through the movement of water dust in harmony to eerie drone music. Although the filmmaker and the cinematographer wanted to achieve a grainy image, shooting in celluloid was not feasible, so they reconstructed film grain in digital post-production – an aesthetic practice that appears as a bemusing parallel to Instagram filters mimicking 8mm color palettes.

If Hadžihalilović's equally cryptic feature-length debut Innocence (2004) was a parable on the ways in which young girls are conditioned by society through education and discipline, then Evolution might be seen as an unsettling tale about a boy's rite of passage, a realization of one’s own aging body and the angst of puberty. But on a metaphorical dimension, Evolution seems less interested in the politics of gender and questions instead the cosmic, existential, or even ecological state of affairs. It explores what we are as humans, where we come from, and where we are headed, and especially how this trajectory relates to this small blue planet. In this world, a seashell can be a gift, a piece of memorabilia for the children, yet another symbol of the enigmatic transition they are about to experience. This, and the film’s unwavering investment in nature, seems to suggest a paradox of evolution – the possibility of a future devolution to our origins, to a more primordial form of existence, with, or without, the burden of consciousness