Piše: Lejla Panjeta

Nesumnjivo, Hollywood počiva na lobijima. Od samih početaka razvoja studijskog sistema i biznisa zahvaljujući profitu koji je donosila industrija zabave, oko svijeta filma nastaju različite interesne skupine. Manje teorija zavjere, a više temeljeno na stvarnim lobijskim grupama, jeste ideja o tome da Hollywoodom vlada jevrejski i homoseksualni lobi. Mnogo je producenata i reditelja jevrejskog porijekla, a najznačajniji je Steven Spielberg. Također, Hollywoodu nije strana homoseksualnost. No, među najznačajnijim rediteljima Hollywooda u smislu profita, a upravo radi njega kritički ne toliko podržan, nalazi se James Cameron, rođen u protestantskoj porodici, a konvertit u agnosticizam. Teško je povjerovati da pored različitih Hollywoodskih lobija, jedan agnostik, kako sam za sebe kaže, tj. tvrdokorni ateista, jer je za njega agnosticizam samo „kukavički ateizam“, drži prva dva mjesta na listi filmova sa najvećom zaradom u historji kinematografije.

Gripozna noćna mora kao inspiracija

James Cameron rođen je 1954. godine u Ontariju u Kanadi. Porodica mu se preselila u Kaliforiniju 1971. kada mu je bilo 17. godina. Napustio je Luteransku srednju školu, a kasnije upisao studij fizike na dvogodišnjem koledžu. Prebacio se na odsjek engleskog jezika, ali je i to napustio 1974. godine. Radio je različite poslove, između ostalih vozio je kamion, a pisao u slobodno vrijeme i učio sve što mu je došlo pod ruku o specijalnim efektima. Nakon što je 1977. godine pogledao Star Wars, napustio je vožnju kamiona i pročitao Syd Fieldovu knjigu o pisanju scenarija. Tada mu se rodila zamisao o spoju nauke i umjetnosti. Godinu kasnije napisao je desetominutni scenarij za kratki naučno-fantastični film sa dvojicom drugova. Nazvali su ga Xenogenesis, pozajmili novac, iznajmili kameru, objektive i filmsku traku. Čim su dobili kameru razmontirali su je da vide kako svi ti točkići unutra zapravo rade pa su prvi dan snimanja proveli pokušavajući sklopiti kameru kako bi bila funkcionalna za snimanje. Prvi posao na filmu dobio je kao asistent produkcije, a naredne tri godine radio je dizajn specijalnih efekata i scenografiju. Na filmu Pirana II nije uspio da snimi krupni plan glumice za uvodnu scenu zbog izuzetno loših vremensmkih uslova na Jamajci. Otpušten je sa filma, no kasnije je pozvan da asistira na snimanju u Rimu gdje je zaradio jak stomačnui virus. U groznici je imao noćnu moru u kojoj je robot iz budućnosti poslan da ga ubije. To se rodila ideja za jedan od najznačajnih popularnih naučno-fantastičnih blockbustera 80-tih godina – ikoničko-antologijski Terminator. Stomačna gripa iznjedrila je jednog od najznačajnih reditelja i producenata svih vremena.

Budžet i proft, profit i budžet...

Terminator je bio niskobužetni film, a zaradio je 78 miliona dolara. Drugi dio ovog filma (koji krši pravilo da je nastavak lošiji od originala) zaradio je oko 500 miliona doalra i četiri Oscara. Od kritike je pohvaljen zbog inovativne upotrebe specijalnih efekata. Fascinacija mogućnostima slike i novim tehnologijama jedan su od značajnih obilježja Cameronovog rada, koji će kulminirati u filmu sa navećom zaradom ikad – Avataru iz 2009. Sa budžetom oko 300 miliona dolara, film je do savršenstva razvio tehnologiju „perfomance capture“. Film je sa premijerom kasnio pola godine, kako bi se do savršenstva doveli kompleksni CGI efekti i instalirali 3D projektori u kina u cijelom svijetu. Avatar je prvi film sa zaradom od preko dva biliona dolara  (tačnije 2.788 miliona) i tri Oscara. Cameron trenutno radi na dva nastavka filma, a Disney je najavio otvaranje tematskog zabavnog parka Avatar Land. No, prije ovgo uspjeha na listi filmova sa najvećom zaradom nalazio se Titanic iz 1997. Zapravo Avatar je potukao Titanic, a Cameron nadmašio sam sebe na listi najprofitabilnijih filmova svih vremena. Opčinjenost neistraženim svjetovima poput dubina svemira i okeanskog dna jedna je od najznačajnih karakteristika Cameronovog rada. Pored scenarija za Aliens iz 1986. i drugi dio Ramba iz 1985, Cameron je režirao jedan od najskupljih filmova za to vrijeme (u principu za svaki njegov naredni film vrijedi isto pravilo, najskuplji i tehnološki najzahtjevniji projekat svih vremena, sa najvećom zaradom, op. a.). The Abyss iz 1989. je priča o susretu sa vanzemaljcima koji žive u neistraženim dubinama našeg okeana. Mirovljibivim, za razliku od Aliensa u Cameronovoj režiji (nastavka Aliena Ridley Scotta), koji je presedan u akcionim scenama sa glavnim ženskim junakom, ikoničkom Sigourney Weaver. Akcione napete scene, junaci kojima prijeti emotivna, ali i stvarna apokalipsa, jak romantični podzaplet, razvijeni ženski likovi, konflikt izmedju čovječanstva i tehnologije, opasnosti tzv. „korporativne pohlepe“, sa uvijek u historiji specijalih efekata najnovijim kreativnim dostignućima, su u najkraćem osnovne karatkerne crte Cameronovog filmskog stvaralaštva.

Sa Titanicom, koji je bio jedan od najskupljih filmova sa budžetom od 200 miliona dolara, a koji je osvojio 11 Oscara, rame uz rame sa filmovima Ben Hur i The Lord of the Rings: The Return of the King, a od kojih je Cameron ponio kući tri, ulazak u svijet najslavnijih filmskih umjetnika mu je zagarantovan. Za Avatar će 2009. primiti dva Zlatna globusa, a utrku za Oscar izgubiti od filma The Hurt Locker, u režiji svoje bivše supruge Kathryn Bigelow. Pored počasnih doktorata i nagrada za naučna dostignuća, Cameron zapravo nema puno filmskih nagrada. Njegov rad sa pokretnim slikama, kojima je pokušavao da spoji naučne pretpostavke sa mogućim realnim vizuelnim svjetovima donio mu je deseto mjesto na listi najbogatijih ljudi u Hollywoodu sa bogatstvom koje je procijenjeno na oko 670 miliona doalra.

Dokumentarista, vegetarijanac i demokrat

Cameron je član Savjeta NASA-e, istraživač National Geographica, rednovni fundraiser za Mars Society, osnivač Earthship Productions koja producira dokumentarne filmove poput Solarisa iz 2002. godine, Ghosts of the Abyss sniman za IMAX 3D u narednoj godini ili dokumentarca kojim otkriva grobnicu i kosti Isusa Hrista iz 2007. The Last Tomb of Jesus, dokumentarni film kojim Cameron direkno pokazuje svoja antireligijska ubjeđenja nije doživio globani uspjeh. U filmu se citiraju imena grobnica, prikazuju se DNK dokazi, a Isus je predstavljen kao nomalan čovjek koji je živio, imao djecu sa Marijom i umro, a ne uskrsnuo. Nažalost, tvorac Titanica i Avatara nije još opremljen za borbu sa religijom. Ovaj film sačekaće neke bolje dane. Cameron je prvi čovjek koji je sam u mini podmornici dotakao najdublje dno okeana 2012, tzv. Mariana Trench. Samo dva čovjeka su to uradila pored njega. Sljedeće godine je novootkrivena vrsta žabe Pristimantis jamescameroni u Venecueli dobila ime po njemu kao priznanje za njegove napore u javnoj promociji klimatskih promjena i vegetarijanske ishrane. Jedni način da pomognemo planeti jeste: „Prestanite jesti životinje!“ U cilju održive agrikulture 2014. James Cameron je kupio vinograde u Britanskoj Kolumbiji po cijeni od 2,7 miliona dolara. Pet puta u braku, sa svojom sadašnjom suprugom Suzy Amis, koja je glumila Rosinu unuku u Titanicu živi od 2000. Nakon snimanja Avatara par se presilio na Novi Zeland. Unatoč činjenici da je od svojih tinejdžerskih dana živio u SAD-u, James Cameron je Kanađanin. Povukao je svoju aplikaciju sa američko državljanstvo nakon što je Geroge Bush ponovno izabran za predsejdnika 2004. Demokrat sa povremenim slaganjima sa Republikancima po pitanju vojnih tehnologija, ovaj ateista - bivši agnostik, izuzetno je javno eksponiran po pitanjima od značaja za budućnost Zemlje i zagađenje prirodne okoline. James Cameron je filmski umjetnik, angažirani istraživač neumornog kreativinog duha, svestrana ličnost koja je osigurala sebi mjesto u filmskoj historiji sa zaradom koju su mu donijela njegova producentska i rediteljska ostvarenja na listi najprofitabilnijih u biznisu filmske industrije.

Lejla Panjeta je vanredni profesor iz oblasti filmskih studija, vizuelnih komunikacija i ideologije na Fakultetu umjetnosti i društvenih nauka Internacionalnog univerziteta u Sarajevu. Diplomirala je multimedijalnu režiju i žurnalistiku, magistrirala komunikologiju i doktorirala filmsku propagandu iz oblasti komunikacijskih nauka.