Piše: Sanita Bajramović
Takmičarski program 23. SFF-a nastavljen je projekcijom gruzijskog filma Strašna mama mlade rediteljice Ane Urushadze čiji je ovo debitantski cjelovečernji film.
Manana je žena u 50-ima, rastrzana između uloge brižne majke i supruge i neutažive strasti za pisanjem. Njen najnoviji roman pročitali su samo njen otac (koji ga prevodi ne znajući da je autor njegova kćerka) te vlasnik knjižare koji je bezrezervno podržava i smatra genijem. Kada Manana odluči podijeliti sadržaj svog romana sa mužem i djecom nastaje haos i njen relativno sigurni i udobni malograđanski život ruši se u prah...
Rediteljica Urushadze ambiciozno je postavila temu o samoći, društvenim okovima i nemogućnosti pune realizacije ličnosti. Urushadze je pozicionirala svoju junakinju u dvostruki obruč samoće – jedan je unutrašnji, borba s vlastitim demonima i muka stvaranja na koju su umjetnici po prirodi stvari ionako osuđeni; drugi je vanjski obruč, njena porodica kod koje Mananine fantazije uzrokuju samo zbunjenost, nerazumijevanje i na kraju odbacivanje. Njena proza i snoviđenja iz kojih crpe inspiraciju svjetlosnim su godinama udaljeni od imaginativnog siromaštva njenog muža i djece. Dok ona bilješke pravi pišući na svojoj ruci, muž je savjetuje da kupi notepad. Kada je kćerka fotografira za nove slike, muž ponovo sugerira da bi trebala napraviti facebook profil i steći nove prijatelje! Djeca sa zaprepašćujućom lakoćom prepuštaju majku paklu osude i učestvuju s ocem u ritualnom spaljivanju bogohulnog rukopisa na balkonu.
Estetika filma je u cijelosti nadrealna i surova. Blokovi stambenih zgrada u stilu sovjetskog brutalizma zatvaraju sa svih strana ionaku usku perspektivu; Mananina proza je nemilosrdna i sirova, njen otac dok je prevodi naziva je prljavom pornografijom. Ona sama je oštrih, svetačkih crta lica, najveći dio filma obučena u crni kaput, haljinu i čizme. U posljednjoj, krucijalno važnoj sceni filma, kada ocu otkriva autorstvo nad knjigom i optužuje ga da je od nje napravio čudovište jer je nije volio, njen osmijeh i pogled postaju kao kod ptice grabljivice. Sve je u funkciji stvaranja dojma konačnog bezizlaza. Neko od kritičara je rekao da je Urushadze "na početku pristupila scenariju kao portretu neshvaćene žene koja ulazi u krizu srednjih godina da bi se na kraju priča razvila u društvenu kritiku o tome šta su sve žene primorane da podnesu, svemu onome što je realnost u današnjoj Gruziji".
Strašna mama je neosporno vrlo poseban i teško pristupačan film s osebujnom i uznemirujućom tematikom i estetikom. Da bi mu adekvatno pristupio i razumio ga bar donekle moderni gledatelj bi trebao rastaviti sopstvenu mogućnost percepcije filmskih slika i narativa na fabričke postavke. No, najteža kinematografska putovanja obično su ona koja na kraju donesu i najveće zadovoljstvo i nagradu za strpljivost.
