Piše: Duško Dimitrovski (Specijalno iz Venecije za Filmofil)

Sedamdeset i deveti Međunarodni filmski festival u Veneciji završen je sasvim neočekivano. Zlatni lav za najbolji film pripao je dokumentarcu Sva ljepota i krvoproliće Laure Poitras, što niko nije predviđao. Naime, dugo vremena su kao favoriti za najznačajniju nagradu, sa više ili manje opravdanja, bili isticani filmovi Bones and All, jednog od najboljih savremenih italijanskih sineasta Luce Guadagnina, Argentina, 1985 mladog ali već internacionalno afirmisanog argentinskog reditelja Santiaga Mitre, Love Life Koji Fukade iz Japana, te Saint Omer već afirmisane rediteljice dokumentarnih filmova Alice Diop, Francuskinje senegalskog porijekla.

Žiri u sastavu, Julianne Moore (Sjedinjene Američke Države), Mariano Kohn (Argentina), Leonardo Di Constanzo (Italija), Audrey Diwan (Francuska), Leila Hatami (Iran), Kazuo Ishiguro (Japan) i Rodrigo Sororgoyen (Španija) se odlučio da napravi presedan i Zlatnim lavom nagradi dugometražni dokumentarni film Sva ljepota i krvoproliće američke društveno izuzetno angažovane umjetnice Laure Poitras posvećen Nan Goldin, fotografkinji i njenom aktivizmu protiv porodice Sakler, odnosno protiv  njihovih kriminalnih veza sa jednom čuvenom farmaceutskom firmom.

Nažalost, 79. Međunarodni filmski festival u Veneciji nećemo pamtiti po velikom broju kvalitetnih filmova, ali za pohvalu je podatak da je protekao u znaku velikog broja filmova koje su režirale žene, što nije bila odlika dosadašnjih festivala u "Gradu na laguni". I Srebrenog lava - drugu zvaničnu festivalsku nagradu dobio je film koji je režirala žena. Riječ je o filmu Saint Omer Alice Diop, kojoj je to prvo dugometražno igrano ostvarenje. Nadsve napeta sudska drama, sa elementima indirektne kritike rasizma, zapravo prati sudski proces o majci koja je ubila petnaestomjesečnu kćerku, a da motivi za to stravično djelo cijelo vrijeme trajanja suđenja ne bivaju do kraja rasvjetljeni.

Srebrni lav za Lucu Guadagnina

Dobar je način na koji mlada rediteljica vivisecira taj događaj, dajući mogućnost gledaocima da proniknu u najtanije titraje ljudske duše. Cijela radnja se odvija u enterijeru – u sudnici, i zapravo se zasniva na replikama glavnih aktera. Dramaturgija filma se ne zasniva u vanjskom događanju, već je u unutrašnjem psihološkom stanju, kako majke ubice, tako i sutkinje, odnosno pozvanih svjedoka, što čini posebnost ovog filma, kakvu nismo vidjeli u drugim sličnim djelima mnogo iskusnijih kolega Alice Diop.

Sa punim pravom je posebnu nagradu žirija dobio zatvoreni istaknuti iranski sineasta Jafar Panahi za film Khers Nist, u kojem kritikuje savremeno iransko društvo. Bilo je zasita tužno na konfernciji za štampu o ovom filmu vidjeti praznu stolicu namijenjenu reditelju Panahiju, autoru sjajnih filmova, među kojima se posebno ističu: Bijeli balon, Offside i Taxi Teheran.

Još jedna od filmskih biografija posvećenih glumačkoj legendi i holivudskoj zvijezdi neprolaznog sjaja – Marilyn Monroe, pod nazivom Blonde reditelja Andrewa Dominika, našla se u zvaničnoj Takmičarskoj konkurenciji Festivala. Ali i prije i poslije projekcije tog filma, svima je bilo jasno da Blonde tu nije zbog svoje vrijednosti, već zbog atraktivnosti za najširi gledalački auditorij. Marilyn Monroe u ovom filmu tumači Ana De Armas.

Jedan od dva filma iz našeg regiona prikazanih u zvaničnim programima Venecije 2022, Najsretniji  čovjek na svijetu intrenacionalno već izuzetno afirmisane sineastice iz Sjeverne Makedonije Teone Strugar Mitevske, rađen po zajedničkom scenariju same Mitevske (Bog postoji i zove se Petrunija) i glavne selektorice Sarajevo Film Festivala Elme Tataragić, naišao je na dobar prijem najšireg gledalačkog auditorija u selekciji Orizzonti. Ovaj film je snimljen u koprodukciji Sjeverne Makedonije, Bosne i Hercegovine, Belgije, Slovenije, Danske i Hrvatske. Dobar prijem je imao i film Da li ste videli ovu ženu? Dušana Zorića i Matije Gluščevića iz Srbije, prikazan u specijalnom programu Settimana Della Critica.

Specijalne Zlatne lavove za životno djelo, odnosno veliki doprinos sedmoj umjetnosti dobile su dvije kinematografske legende – francuska glumica Catherine Deneuve i američki scenarista i reditelj Paul Schrader. Iako već u poodmaklim godinama Catherine Deneuve još izgleda atraktivno, a ljubiteljima sedme umjetnost je prije svega poznata po bravuroznoj ulozi u remek-djelu klasika sedme umjetnosti Luisa Bunuela Ljepotica dana. Deneuve je u svojoj dugovječnoj i izuzetno kreativnoj  glumačkoj karijeri sa uspjehom nastupala u filmovima, koje su režirali najbolji svjetski sineasti: Marco Ferreri, Claude Lelouch, Dino Risi, Tony Scott, Mario Monicelli, Manoel De Oliveira, Lars von Trier, Francois Ozon, Arnaud Desplechin, Jacques Demy, Luis Bunuel, Francois Truffaut, Roman Polanski i mnogi drugi.

Paul Schrader je poznati američki scenarista i reditelj, koji  se proslavio kao scenarista filmova jednog od klasika američke kinematografije – reditelja Martina Scorsessea (Taxi Driver). Kao režisera pamtimo ga, između ostalih, po uspješnoj režiji filmova A Life in Four Chapters i Američki žigolo.

I na kraju ovog osvrta na 79. Međunarodni filmski festival u Veneciji, pomenimo i to da smo, na za velike festivale nezaobilaznom crvenom tepihu, mogli vidjeti svjetske filmske zvijezde: Laura Dern, Cate Blanchet (nagrađena za najbolju žensku ulogu), Brad Pitt, Adrien Brody, Steve Buscemi, Tilda Swinton, Penelopa Cruz i druge. Vidjećemo šta će pozitivnog donijeti idući – jubilarni 80. Venice Film Festival.