Piše: Duško Dimitrovski
Kada bismo željeli okarakterisati upravo završeni 21. Filmski festival Crossing Europe u Linzu, onda nam se nameće nezaobilazna konstatacija da su dominirali filmovi u kojima je bilo vidljivo miješanje igranog i dokumentarnog. Na ovogodišnjem Festivalu, održanom od 30. aprila do 5. maja, prikazana su 144 sineastička ostvarenja iz 44 zemlje sa našeg kontineta i to igrani, dokumentarni i animirani, odnosno dugometražni, srednje i kratkometražni filmovi.
U mnogome su se ostvarila nastojanja direktorskog dua: Sabine Gebetsroither i Katharine Riedler da se, kako su to isticale, kino predstavi kao nezaobilazno mjesto različitih stvaralačkih i tematskih tendencija sa snažnim socijalnim okvirom, a ujedno da se tematski ukaže i na svu raznolikost evropskog kontinenta. Festival Crossing Europe 2024. sačinjavale su selekcije: “Glavni takmičarski program igranih filmova“, “Glavni takmičarski program dokumentarnih filmova“, “Izbor filmova od strane mladih sinefila "Yaaas"“, “Panorama evropskih igranih filmova“,“Evropska panorama dokumentarnih filmova“, “Specijalna evropska filmska panorama“, “Working Worlds“, “Architecture and Society“, “Tribute Aliona van der Horst“, “Night Sight“, “Competiton Local Artist“ i “Talks & Special Screenings“.
U selekciji “Glavnog takmičarskog programa igranih filmova", našlo se i dugometražno ostvarenje Hotel Pula reditelja Andreja Korovljeva, koje su imali priliku vidjeti i posjetioci prošlogodišnjeg 29. Sarajevo Film Festivala. Iako, nažalost, nije dobio glavno priznanje festivalskog Žirija, po svojim evidentnim vrijednostima, posebno se izdvajao film Ultima thule mladog poljskog sineaste Klaudiusza Chorostowskog, vizuelno izuzetno ekspresivno snimljen, sa majstorski ostvarenom atmosferom, prožetom izuzetnom životnošću i prefinjenom vizuelnom poezijom.
U ovom filmu je riječ o jednom mladom Poljaku, koji odlučuje da svoju životnu sreću potraži na škotskom gotovo pustom ostrvu Foula u nadasve hladnom Atlantiku. Gotovo potpuno usamljen, okružen raznim životinjama, kao stočar, on uspostavlja "nemoguće" prijateljstvo sa jednim janjetom. Reditelj Chrostowski u svom dugometražnom filmu, u kojem je gotovo nemoguće odvojiti igrane od dokumentarnih elemenata, ukazuje nam na poražavajuću činjenicu o totalnoj otuđenosti savremenog čovjeka od prirode uopšte i to čini bez bilo kakvih dociranja. Za nezaborav ostaje izuzetna, dokumentarna fotografija, u kojoj dominraju tamni tonovi, za razliku između nadsve toplih emocionalnih odnosa glavnog protagoniste i životinja, koje su mu povjerene na čuvanje.
U selekciji mladih "Yaaas" sasvim opravdano je veliku pažnju privukao već do sada višestruko nagrađivani film Lost Country Vladimira Perišića, koji je takođe uspješno predstavljen gledaocima 29. Sarajevo Film Festivala. Izuzetno ostvarenje prikazano na ovogodišnjem Festivalu predstavljao je i film Yurt Nehira Tunea, rađen u tursko-njemačko- francuskoj koprodukciji. Riječ je o snažnoj društvenoj drami, uz poetske i vrlo životne tonove, koja govori o nadsve simpatičnom tinejdžeru Ahmetu, koji svoju adolescentost, odnosno put ka samostalnosti, provodi u izuzetno složenom vremenu neposredno pred kraj 20. vijeka, kada se tursko društvo polarizira između reliogioznog i sekularnog. Za Ahmetovu mladu neiskvarenu dušu to je teško vrijeme odlučivanja, ali ga lakše podnosi uz dobrog prijatelja, njegovog razrednog kolegu, učenika Hakana. Toliko suptilan, a istovremeno i društveno angažovani film poput Yurta Nehira Tunea, predstavlja istinsku vrijednost savremene, ne samo evropske, već i svjetske kinematografije.
Iako su filmovi žena-sineastica, sasvim opravdano, bili dosta zastupljeni u različitim festivalskim porgramima, ipak, nažalost, među njima nije bilo nekih značajnijih ostvarenja, a posebno ne tako dobrih filmova kao što su Ultima Thule Klaudisza Chrostowskog, Lost Country Vladimira Perišića i Yurt Nehira Tunea.
