Piše: Duško Dimitrovski
Već internacionalno izuzetno afirmisana smotra sedme umjetnosti u glavnom gradu austrijske pokrajine Tirol ove je godine imala dosta raznovrstan program, a glavna festivalska nagrada za dugometražni igrani film pripala je ostvarenju 78 dana, mlade rediteljice iz Srbije Emilije Gašić. Festival u Innsbrucku protekao je u znaku osnovne intencije, koja ga je karakterisala i u svih proteklih više od tri decenije postojanja – afirmacije i prezentacije vrijednih ostvarenja sineasta iz tzv. malih kinematografija, pod kojima se podrazumijevaju filmovi reditelja iz Azije, Afrike, Latinske Amerike i jugoistočne Evrope.
Tim su filmovima ovakve smotre gotovo jedina mogućnost da ih na velikim ekranima vidi internacionalna publika. Naime, u kinodistribuciji gotovo da ih, nažalost, ni nema. Na Innsbrucku '24. prikazano je ukupno 65 filmova, i to kako igranih, tako i dokumentarnih i animiranih, odnosno dugometražnih, srednje i kratkometražnih filmova. Osim glavnog Takmičarskog programa dugih igranih filmova, kao i Takmičarskog programa dokumentarnog dugometražnog filma, prikazane su i specijalne selekcije filmova koje su odabrali žiri publika, te žiri mladih, kao i nekoliko retrospektiva, od kojih je posebnu pažnju izazvala ona posvećena nedavno preminulom direktoru i ujedno osnivaču Festivala Helmutu Groschupu.
Među tim filmovima moglo se vidjeti i nekoliko naslova čiji autori u svojim djelima unose dosta svježe krvi u tokove savremene svjetske kinematografije. Što je za nas posebno interesantno, i može da raduje, jeste činjenica da je na Innsbrucku '24. glavno priznanje, Nagrada pokrajine Tirol za dugometražni igrani film, pripala ostvarenju iz našeg regiona, jugoistočne Evrope, filmu 78 dana Emilije Gašić, mlade rediteljice iz Srbije. Riječ je o ekspresivno režiranom djelu čija se radnja događa u vrijeme NATO-vog bombardovanja Srbije u proljeće 1999. Glavne ličnosti filma, tri sestre, žive u teškim životnim ratnim uslovima, bez mogućnosti pohađanja škole, uz nesnosnu larmu aviona bombardera, stalne vazdušne uzbune, bez prisustva oca, koji je mobilisan. Rediteljica Gašić u ekspresivnoj home-video estetici govori o 78 dana bombardovanja bez eksplicitnog prikazivanja nasilja i razaranja, o preživljavanju tog teškog vremena jedne djevojke, jedne tinejdžerke i jedne djevojčice.
Možemo se složiti s konstatacijom žirija u obrazloženju za dodjelu te prestižne nagrade Festivala da nas u ovom našem današnjem vremenu, u kome ratovi u različitim svjetskim regionima određuju ljudske svakodnevnice, ovaj film podsjeća na često potpuno neopravdano zaboravljene ratne žrtve, sasvim nevinu djecu, koja ni u najtežim trenucima ne zaboravljaju za njih svojstvene igre i fantazije. Iako je igrani, uz odličnu glumačku ekipu, film 78 dana doima se kao dokumentarni, odnosno kao da se pred nama “vrti“ izgubljena videokaseta, s dokumentarnim zabilježbama jedne porodice, a ne dugometražni igrani film.
I glavna nagrada za dokumentarni film otišla je u prave ruke. Dodijeljena je filmu My Stolen Planet Farahnaz Sharifi, gdje se snažnim dokumentarističkim postupkom tka saga, zapravo biografija jedne iranske žene, i to od njenih dječijih fotografija nastalih u prvim sedmicama nastajanja Islamske Republike pa sve do današnjih “Jin Jiyan“ protesta mladih žena, koje se nikako ne mire s nasilno uspostavljenim društvenim regulama. Imponira enormna količina filmskog i videomaterijala koji rediteljica koristi, iako joj je cijelo vrijeme prijetila zabrana filma od iranskog režima, a sam kraj njenog ostvarenja, obilježenog tim drastičnim snimcima, ipak ostavlja mjesta za nadu.
Među filmove koji zaslužuju posebnu pažnju gledalaca, a prikazani su na 33. filmskom festivalu u Innsbrucku, mogu se uvrstiti još i brazilski The Battle Vere Egito, kineski triler He bian de cuo wu Weia Shujuna i jedno gotovo zaboravljeno remek-djelo klasika indijske kinematografije Mrinala Sena – Interview.
