Piše: Mirza Skenderagić
Dokumentarni film je oduvijek predstavljao najvažniji segment bh. kinematografije, a jedne od najslavnijih stranica njene historije su ispisane tokom trajanja čuvene Sarajevske škole dokumentarnog filma. Tradicija uspješnih bh. dokumentarnih filmova je nastavljena i tokom posljednjeg rata u BiH, kada je snimljeno stotine ostvarenja o životu i smrti u opkoljenom Sarajevu. Jedan od najuspješnijih jeste MGM Sarajevo: Čovjek, Bog, Monstrum (1994) koji je definisao jedan novi filmski pokret u bh. kinematografiji, tzv. “sarajevski super realizam“.
Nakon Oscara, Zlatnog medvjeda, Zlatnog tigra, Srebrenog leoparda, nagrade Evropske filmske akademije, bh. filmski autori su, slijedeći evropske i svjetske filmske tokove, odlučno brisali granice između dokumentarnog i igranog filma. Najreprezentativniji primjer ovoga trenda u bh. kinematografiji moguće je prepoznati u filmu Epizoda u životu berača željeza (2013) bh. oskarovca Danisa Tanovića, dok je sličan postupak kombiniranja filmskih rodova, iskušala je i rediteljica Jasmila Žbanić, u svome trećem dugometražnom ostvarenju naslova Za one koji ne mogu da govore (2013). Istovremeno, jedan od najreprezentativnijih bh. dokumentarista Nedžad Begović, nastavio je sa traganjem novih narativa za eksperimentalne i specifične forme u svojim filmovima, među kojima se posebno izdvaja Film mobitelom (2011).
Svoj vrhunac, bh. dokumentarni film dosegnuo je 2016. godine, kada je film Scream For Me Sarajevo, autora Tarika Hodžića i Jasenka Pašića, započeo ispisivanje novih stranica historije bosanskohercegovačke kinematografije. Naime, ovo ostvarenje osvojilo je na 22. SFF-u nagradu publike s ocjenom 4,98, što za ovaj festival predstavlja svojevrsni rekord.
U fokusu ostvarenja Scream For Me Sarajevo čuveni je koncert Brucea Dickinsona u opkoljenom Sarajevu 14. decembra 1994. godine. Uprkos stalnoj opasnosti od granatiranja te pogibije ili ranjavanja kojim su građani Sarajeva bili izloženi tokom svih godina agresije na Bosnu i Hercegovinu, komplikacijama tokom ulaska u opkoljeni grad, te poteškoćama uzrokovanim nedostatkom električne energije i vode, Dickinson dolazi u Sarajevo i Sarajlijama priređuje koncert koji nikada neće zaboraviti.
Za razliku od mnogih američkih i svjetskih “zvijezda” koje su Sarajevo podržavale iz svojih udobnih kućnih fotelja, Dickinson, stavljajući na kocku vlastiti život, direktno poručuje Sarajlijama: ja sam uz vas. Koristeći mozaičnu narativnu strukturu, u kojoj se isprepliću prošlost i sadašnjost, sačinjenu od sjećanja i iskustava Dickinsona i članova benda, UN-ovog oficira majora Martina, kao glavnog organizatora koncerta, građana Sarajeva, muzičara, umjetnika, ljubitelja heavy metal muzike i grupe Iron Maiden, te svih ostalih učesnika nezaboravnog kulturnog događaja koji se 1994. godine održao u sarajevskom BKC-u, autori Hodžić i Pašić kreiraju nadasve emotivno, potresno, nostalgično i važno dokumentarno ostvarenje.
Bez pretjerane režiserske i scenarističke filozofije, fokus narativa filma Scream For Me Sarajevo zadržan je na dva konkretna događaja – oživljavanje sjećanja na koncert tokom rata i ponovni dolazak Dickinsona i ostalih članova benda u Sarajevo, istovremeno nas upoznajući s jednom od najpopularnijih heavy metal grupa svih vremena. Kombinirajući arhivske snimke i fotografije sa snimljenim dokumentarističkim scenama i intervjuima, te spajajući rifove i tekstove grupe Iron Maiden s prizorima paljenja, granatiranja i ubijanja Sarajeva, Scream For Me Sarajevo ne samo da autentično prezentira ratne dane u gradu pod opsadom već oživljava i nepobjedivi sarajevski duh, koji je na razaranje i smrt odgovarao umjetnošću i životom.
Vrisak Brucea Dickinsona tokom sarajevskog koncerta predstavlja, zapravo, vrisak za slobodu jednog grada, jedne zemlje i njihovih građana, koji se, uprkos apsolutnoj dehumanizaciji koja ih je zadesila tokom agresije, nisu predavali i koji su željeli živjeti punim plućima, a ne samo preživljavati.
Zahvaljujući ovakvim koncertima (istovremeno i filmovima), koji predstavljaju simbol života u Sarajevu pod opsadom, jedan težak, tragičan i tužan period ostat će mnogima u lijepom sjećanju, za razliku, paradoksalno, od sadašnjosti u kojoj se neizvjesnost i strah nastavljaju boriti za prevlast.
