Piše: Lejla Panjeta

Film Executive Decision počinje 1995. godine u Trstu gdje USARMY Special Counteterorist Strike Team (Specijalni tim USA vojske za borbu protiv terorizma) ima metu: suspected chechen mafia safehouse (sumnjivo skrovište čečenske mafije). Zadatak predstavlja zarobljavanje ukradenog ruskog nervnog otrova. Semantika poruke s početka filma jeste:

-  don't leave anyone behid (nikog ne ostavljamo za sobom) -  we are US Team (mi smo američki tim) -  US victims are not in vane – due to the prior causes (američke žrtve nisu uzaludne zbog viših ciljeva; društvenog dobra) -  someone is ploting against US (us) (neko pravi zavjere protiv Amerike; nas)

Izvršna odluka; režija: Stuart Baird; Kurt Russell, Steven Segal; 1996.

IMDb rejting: 6.4/10

Roten Tomatoes rejting: 63%

Timski rad, žrtvovanje i neprijatelj su osnova su za formiranje kategorija američke propagande u filmovima. Dakle, iako akcija nije uspjela, opravdala je sumnju, jer je u posjed gasa došao islamski fanatik koji namjerava izvršiti džihad nad Washingtonom i tako ubiti sva živa bića istočne obale Amerike. El Sayed Jaffa je personifikacija fanatičnog islamskog vođe, koje za Amerikance predstavljaju Saddam Hussein ili Osama Bin Laden, isti oni ljudi koje je stvorila američka CIA. Al Thar (što na arapskom jeziku znači osveta!) je glavni antagonist koji je u posjedu nervnog otrova i aviona Boing 757 punog američkih građana i spreman je srušiti avion u Washingtonu i aktivirati bombu nervnog gasa. U filmu se pojavljuju dva elementa na kojima počiva američka patriotskla propaganda:

- Tim Amerikanaca, superheroja, postavljenih pred nemogući zadatak, koji po prvi put eksperimentišu sa nekim od tehničkih dostignuća. Uspjeh tima je nesporan.

-   Radnja filma i motivacije likova usmjereni su ka interesu nacionalne sigurnosti.

Osnova ove propagande rezultira porukom da neko ipak ima nešto protiv Amerike i da stanovništvo (tim), kao i individualci (heroji) trebaju biti budni i spremni za napade s ciljem odbrane svijeta kakvog poznajemo (svijet isključive američke pravde, demokratije i slobode viđene iz rakursa američke elite svjetskog policajca). Ovakvi akcioni američki filmovi opravdavaju učešće Amerikanaca u sukobima koji ih se uopšte ne tiču, a time i američku vanjsku politiku, a pravedni američki tim uvijek u filmovima sastavljen od: crnaca, Kineza, Hispanoamerikanaca i bijelaca. Antiislamistička propaganda u ovom filmu znači američku propagandu opravdanosti sumnje da islamski fanatici žele pokoriti svijet (čitaj: Ameriku) i time ga uništiti. Ova propaganda u žanrovskoj akciji vidljiva je u sljedećim vizuelno-narativnim primjerima iz Executive Decision:

-  islamski teroristi pucaju uzvikujući riječi na arapskom jeziku, jedan od njih je obučeni pilot; prikazani su kao fanatici, divljaci, nasilnici;

-  kao uvod u otmicu aviona u Londonu, kamikaza izvršava džihad (sveti rat protiv neprijatelja na islamskom putu, tj. Amerike) u jednom od elitnih restorana, bombom privezanom za svoje tijelo;

-  replika jednog od američkih generala: «Situacija je sljedeća: jedan čovjek planira napad na SAD»;

- Amerikanci razvijaju eksperiment u kojem bešumnim avionom mogu «zakačiti» tzv. rukav-tunel koji će se povezati sa drugim avionom u zraku i kojim će američki spasioci izvršiti invaziju na oteti avion, s ciljem spašavanja putnika, ali i cijele populacije istočne američke obale;

-  izraelski obavještajci otkrili su tvorca bombe (Jean Paul Demon); francuskog Alžirca, bivšeg nuklearnog fizičara koji je radio za Irak, dok mu Amerikanci nisu ubili obitelj u Zaljevskom ratu (opravdanje, motivacija i koncept ovog lika odgovaraju propagandnim načelima prema kojima se stvara neprijatelj);

- replike fanatičnog Al Thara: «Ja sam Allahov mač i njime ću udariti duboko u srce nevjernika... Mi smo pravi vojnici Allaha, naša sudbina će izvršiti njegovu volju u trbuh nevjernika»;

-  heroj ovog filma kojeg glumi Kurt Russell, reprezentuje se u svom najboljem izdanju kroz timsko djelovanje i to kao: obavještajac enciklopedijsko-izviđačkog znanja, stručnjak za bombe, pilot, strijelac, pregovarač, itd;

-  film završava kada dva igrača spasonosnog američkog tima: bijelac i crnkinja, Jena i Grant, odlaze na cup of coffe (šoljica kafe), a posljednja replika u filmu je Jeanina: «Volim basseball» (patriotsko-identifikacioni naciononalni znak najomiljenije američke zabave).

Navedene vizuelno-narativne propagandne poruke i pouke filma Executive Decision odražavaju uspješni američki akcioni filmi kroz izazivanje patriotskih osjećanja u sljedećim kategorijama:

-  akcioni spektakl  i podilaženje ukusu srednjeg prosječnog gledaoca kroz zabavu,

-  uzbuđenje  i napetost,

-  nemoguća misija «dotjerana» do realnosti u koju gledalac vjeruje,

-  uspjeh Heroja Spasitelja i Tima - spasitelja američkog društva,

-  održavanje stausa quo,

- «Mi smo najjači» - ali nismo neuništivi, stoga moramo biti budni pred svim terorističkim zavjerama u svijetu uperenim protiv naše slobode, demokratije, pravde, itd,

-  opravdanje američkog učešća i prisustva u svjetskim problemima.

Analiza filma preuzeta iz poglavlja: „Primjeri funkcionisanja propagandnih poruka u pet žanrova - ratni, akcioni, triler, naučno-fantastični, drama“, knjige Potreba za smislom: Mit, manipulacija i film, Svjetlost, 2006.

Lejla Panjeta je vanredni profesor iz oblasti filmskih studija, vizuelnih komunikacija i ideologije na Fakultetu umjetnosti i društvenih nauka Internacionalnog univerziteta u Sarajevu. Diplomirala je multimedijalnu režiju i žurnalistiku, magistrirala komunikologiju i doktorirala filmsku propagandu iz oblasti komunikacijskih nauka.