Piše: Duško Dimitrovski
Kako sagledati sadašnji trenutak našeg kontinenta, koji se upravo nalazi u potrazi za vlastitim indentitetom, nije nimalo lak zadatak. Upravo to su nastojali učiniti, kroz vizeulizaciju u svojim filmovima, sineasti ove nedjelje završenog filmskog festivala Crossing Europe '25 u Linzu. I mora se priznati, u tome su dosta i uspijeli.
Međutim, najbolji film prikazan na Festivalu, koji je sasvim opravdano Žiri proglasio pobjednikom, Anul nou care N-a fost, reditelja Bogdana Muresanua, tek drugo dugometražno igrano ostvarenje ovog autora, ne bavi se današnjim vremenom već prelomnim trenucima u društvenom životu njegove domovine. Radnja filma se događa u noći neposredno prije nego što će revolucija u decembru 1989. zahvatiti Rumuniju. Glavni likovi filma iako nemaju pojma o onome što će se uskoro desiti, kao da intuitivno osjećaju nadolazeće promjene, koje će dovesti do krvavog kraja diktature predsjednika Čaušeskua.
Tako jedna glumica "pokazuje nerve", kad u novogodišnjoj emisiji treba da izrecituje jedan praznični pozdrav, koji je propagandistično ostrašćen od strane režima, i to nakon što je njen kolega, koji je to trebao učiniti, upravo, pobjegao iz zemlje. Istovremeno se sin reditelja te emisije sprema da ilegalno napusti Rumuniju, a majka jednog isljednika ozloglašenog Securitatea, se sprema na demoliranje vlasititog stana... Kada vijesti o masakru u Temišvaru stižu do njih u Bukurešt, počinju da se zajedno spajaju te epizode u jednom doista furioznom finalu, pokazujući svu tragičnost kraja. Ovaj film je zasita kompletno umjetničko ostvarenje sa odličnom scenarističkom osnovom, izvanredno ubjedljivo odigranim glavnim ličnostima, te nadsve kreativnom režijom Bogdana Murseanua. Film je snimljen u koprodukciji Rumunije i Srbije.
Iz Hrvatske je stigao dobro režirani film Zečji nasip rediteljice Čejen Černić Čanak, u kome se potraga za društvenim indentitetom, sagledava kroz kritiku goruće homofobije u seoskom ambijentu današnje Hrvatske. Rediteljica to čini kroz nadasve suptilno iskazanu storiju o "zabranjenoj" ljubavi dva tinejdžera, koju ni sve prijetnje ne mogu uništiti, već je, naprotiv, još više podstiču.
Austrijanka Julia Windischbauer, inače već afirmisana filmska i televizijska glumica u njemačkom govornom području, potragu za vlastitim indentitetom glavnih junakinja, u debitantskom filmu Callas, Darling iskažuje kroz priču o iznenadnom prijateljstvu dvadesetšestogodišnje Marie i sedamdesetogodišnje Gerlinde, na prvi pogled toliko različite, a u stvari po karakteru jako slične. Riječ je o jednoj vrsti roadmoviea, gdje se iznenada sreću autostopkinja Gerlinda, koju u kola prima Maria dosta nerado, a na putu ka zajedničkom cilju - jednom ljetovališnom mjestu na albanskoj obali, rađa se neobično prijateljstvo i nešto više od toga. U svom prvom dugometražnom filmu, rediteljica je pokazala da zna realizovati simpatični roadmovie, u kome putovanje glavnih akterki, sa neuobičajenom lakoćom izražavanja, iskazuje kroz slučajni susret i neobične životne puteve.
Veteran, a sad se može već reći i klasik našeg regiona, Želimir Žilnik u Linzu je bio predstavljen filmom Restitucija, ili, San i java stare garde, u kome njemu specifičnim crnohumornim stilom, izraženim u kreativnoj mješavini dokumentarnog i igranog, kritički sagledao društvenu situaciju, kroz sagu o 82-godišnjem jazz muzičaru Stevanu i njegovom kasno stečenom nasljeđu od oca, koje mu stvara više problema nego zadovoljstva.
Na zasluženu dobru pažnju kako kod kritike, tako i kod publike je naišao i dugometražni dokumentarni film Queens of Joy Olge Gibelindae, u kome u horor ambijentu rata u Ukrajini rediteljka prezentuje dokumentarnu sagu o tri transvestitkinje, tako sugerišući kako quer supkultura u ekstermnim uslovima, može da stvara nadu, zajedništvo i specifičnu samosvojnost.
