Piše: Duško Dimitrovski
Od 16. do 28. oktobra u glavnom gradu Austrije održane su već tradicionalne, a međunarodno izuzetno afirmisane Viennale – šezdeset i treći po redu Međunarodni filmski festival.
Iako nije takmičarskog karaktera i na njemu se dodjeljuju samo pojedine specijalne nagrade, Festival uvijek iznova privlači veliku pažnju filmskih entuzijasta zbog bogatog, žanrovski i tematski raznolikog programa, koji je upotpunjen nizom zanimljivih razgovora autora s publikom o prikazanim filmovima.
Tokom nepune dvije sedmice trajanja, Viennale ’25 posjetilo je 78.600 gledalaca, što je za 2.800 više u odnosu na prošlogodišnji Festival. Povećani broj gledalaca na ovogodišnjem izdanju može se posmatrati i kao podrška nastojanjima filmskih autora da u svojim djelima ne ostanu ravnodušni prema događajima u, nadasve, turbulentnom svijetu današnjice, već da ih vizuelnim jezikom osvijetle i prikažu najširoj publici.
Ova konstatacija najviše se odnosi na film Glas Hindi Rajab rediteljice Kaouther Ben Hanie. Ostvarenje mlade tunižanske autorice snažna je dokudrama o šestogodišnjoj djevojčici Hindi Rajab, koja je u januaru 2024. godine ostala zarobljena u Gazi u zapaljenom vozilu. Kao jedina preživjela u automobilu nakon napada izraelskih tenkova na nju i njene roditelje, tokom pokušaja bijega iz horora Gaze, Hindi je pozvala Crveni polumjesec. Medicinski radnici, uz gotovo nadljudske napore, nastojali su održati telefonsku vezu s njom, odnosno održati je u životu dok ne stigne hitna pomoć. U trenutku kada se činilo da su spasioci stigli, uslijedila je strašna eksplozija koja je usmrtila djevojčicu i medicinare – svojevrsne heroje koji su žrtvovali vlastite živote pokušavajući da je spasu. Formalno gledano, film Glas Hindi Rajab donosi potpunu novinu u historiji sedme umjetnosti: tokom cijelog filma gledaoci djevojčicu ne vide. Njeno prisustvo izraženo je isključivo auditivno – kroz autentičan, očajnički i preplašen glas koji uzaludno moli za spas.
Drugo značajno ostvarenje je film Kontinental 25 reditelja Radua Judea, jednog od najznačajnijih savremenih rumunskih autora. Film ekspresivno i tragikomično oslikava društveni trenutak današnje Rumunije. Radnja prati uglednu sudsku službenicu Orsoliju, koja pokušava deložirati beskućnika iz podruma svoje zgrade. On izvršava samoubistvo vješanjem o cijev centralnog grijanja, nesposoban da prihvati gubitak posljednjeg životnog utočišta. Grizodušje glavne protagonistkinje nakon tragedije i njen bezuspješan pokušaj da javnosti dokaže svoju nevinost prikazani su izuzetno uvjerljivo. Film Kontinental 25 duboko secira savremeno rumunsko društvo i razotkriva krizu istinskog humanizma u svijetu današnjice.
Krajnje kritičan ton ima i film Das Verschwinden des Josef Mengele reditelja Kirila Serebrennikova (Ljeto, Žena Čajkovskog, Limonov: Balada). Serebrennikov snažnom autorskom vokacijom problematizira olak pristup traganju za ratnim zločincima – nacistima koji su se decenijama skrivali u Južnoj Americi, naročito u Argentini.
U programsko opredjeljenje Viennala ’25 da akcenat stavi na vrijedna filmska ostvarenja s aktuelnom društvenom tematikom, skladno se uklapaju i dva višestruko nagrađivana filma iz našeg regiona; film Kaj ti je, deklica mlade slovenske rediteljice Urške Djukić, te film Vetre, pričaj sa mnom Stefana Đorđevića, snimljen u koprodukciji Srbije, Slovenije i Hrvatske, koji je na ovogodišnjem 31. Sarajevo Film Festivalu proglašen najboljim ostvarenjem i nagrađen Srcem Sarajeva.
Viennale ’25 je, na radost filmskih entuzijasta, ugostio i dvije velike međunarodne zvijezde – gotovo legendarne ličnosti savremene svjetske kinematografije: Juliette Binoche i Willema Dafoea.
