Piše: Sanita Bajramović
Četvrtog dan Festivala u okviru zvanične takmičarske kategorije prikazan je bugarski film Pravci, reditelja Stefana Komandareva. Djelo nastalo po scenariju čiji su autori sam reditelj Komandarev i Simeon Ventsislavov premijeru je već imalo u Cannesu unutar programa Un Certaine Regard, dok je sarajevska projekcija završila dugotrajnim aplauzom i ovacijama te ostankom najvećeg dijela publike na postprojekcijskom brifingu i druženju sa članovima ekipe filma što se inače vrlo rijetko događa.
Film je konstruisan kao niz narativnih vinjeta vozača taksija bugarskog glavnog grada, čija vozila, priče i sudbine se isprepliću tokom jednog dana i jedne noći. Centralna priča koja će poslužiti kao okvir daljih zapleta je ona taksiste Miše, koji nakon što odveze kćerku u školu, u nastupu očaja zbog najavljene zapljene imovine, ubija bankara koji ga je lihvarskim kreditom i ucjenama zavio u crno. Poslije upoznajemo njegove kolege - tužnog starca koji bezuspješno pokušava sa ljudima koje vozi podijeliti tugu zbog nedavne smrti sina jedinca; atraktivnu taksistkinju, nekada briljantnu studenticu historije, čiju je karijeru i život uništio komunistički aparatčik; mladog i robusnog vozača, povremenog kaskadera, koji od suicida spašava siromašnog profesora filozofije koga su učenici izvrgli poruzi na facebooku, itd.
Uporedo s njihovim doživljajima i noćnim prizorima oronule, depresivne Sofije, pred našim očima se odmotava sumorna stvarnost moderne Bugarske, "zemlje u kojoj još žive samo optimisti, pošto su pesimisti i realisti davno pobjegli na Zapad", kako to majstorski poentira jedan od junaka. Crnohumorna doskočica koja se ponavlja na početku i kraju zapravo je lajtmotiv filma, plastičan opis stanja duha jednog društva koje gubi i posljednju nadu u bolje sutra.
Stefan Komandarev u svijet je filma ušao 2009. sa sjajnom i toplom humorističnom dramom Svijet je veliki, a spas čeka iza ugla koja je osvojila nagrade na mnogim festivalima i bila bugarski kandidat za Oscara. Riječ je bez sumnje o režiseru istančanog osjećaja za reljefnost likova i radnje, odlično vođenje tempa filma te sa izuzetnim smislom za mjeru – niti jedan od dva pomenuta Komandarevljeva filma, iako satkani od najtežih i najkompleksnijih emocija, ne prelaze liniju nepodnošljive patetike. Filtriranje emocija kroz crni humor, nadaleko prepoznatljiva osobina i konceptualni manir čeških filmova kao da su iznenada u našem vremenu dobili dostojnog epigona.
Pravci su slojevita, pulsirajuća, duboko humanistička i socijalno angažirana drama koja od gledatelja zahtijeva dosta strpljenja, odsustvo predrasuda i konformizma, kao i postojanje bar minimalne količine empatije. Publiku koja pred vratima kino-dvorane uspije ostaviti antipatije i strah od zaostalog, socrealističkog sivila na kraju ovog putovanja čeka magnetski privlačna i upečatljiva kinematografska poslastica.
